Zaproponowany przeze mnie temat jest parafrazą tytułu książki George'a Lakoffa: "Metaphors we live by" (Metafory, którymi żyjemy). Zaproponował on teorię metafor konceptualnych, które dały początek językoznawstwu kognitywnemu. Nasz język codzienny jest przepełniony metaforami, z których nie zdajemy sobie sprawy. Taka metaforyczna natura języka odzwierciedla nasze postrzeganie świata. W dużym skrócie, to co abstrakcyjne rozumujemy w kategoriach tego, co namacalne. Dla przykładu: Czas postrzegamy jako materialne dobro. Na dowód tego mamy takie wyrażenia jak:
NIE MAM DLA CIEBIE CZASU
STRACIłEM CENNY CZAS
i GO NIE ODZYSKAM
CZAS UCIEKA (tu mamy nawet żywą istotę)
itd.
Tak więc, nie zdajemy sobie sprawy, że nasz język ma charakter metaforyczny. Używamy wyrażeń, nad których naturą nie zastanawiamy się. Podobnie jest z idiomami i innymi powiedzeniami. Język jest w nie bogaty i powszechnie ich używamy.Po zdeleksykalizowaniu (rozbiciu na pojedyncze słowa) dochodzimy, często, do wniosku, że te frazy są przecież bez sensu (z resztą taka jest natura idiomów, że nie mają znaczenia dosłownego). Nie mniej jednak, skądś te wyrażenia się wzięły. Po poznaniu ich etymologii, możemy stwierdzić, że jednak nie są takie "bez sensu".
Z uwagi na to, że zajmuję się głównie j. angielskim podam następujący przykład:
IT RAINS CATS AND DOGS
Polski ekwiwalent to "Leje jak z cebra". Dosłowne tłumaczenie wskazuje jednak, że pada kotami i psami. Bez sensu? Nie do końca. Ten idiom ma swoje źródła (jak się podaje) jeszcze w średniowiecznej Anglii. Podczas ulewy koty (i najwyraźniej psy), które wylegiwały się na dachach (te drugie zapewne na dachach niskich budynków) po prostu "spływały" z nich, razem z deszczem.
Jeżeli znacie etymologię jakichś ciekawych idiomów (czy to polskich czy innych), zapraszam do podzielenia się swoją wiedzą.
|
Tical, nie zdajemy sobie sprawy... a być może to dlatego dyskusje codzienne pozostawały niedokończonymi. Ile to razy udawaliśmy i przytakiwaliśmy komuś, kto miał, że tak powiem trudną metaforę w naturze, nie rozumiejąc do końca. Poza tym Gramatyka kognitywna to młodziutki fenomen, zdaje się odkryty w latach około 60-70 XX wieku.
Tical, znasz powiedzenie rodziców przed snem, kiedy mówią: :Zamknij światło i idź spać". Zamknąć - to raczej też metafora, ciekaw jestem czy u rodziców wzięła się ta metafora z powodu tego, że są oni odpowiedzialni za utrzymanie domu i opłaty licznikowe za prąd, który to z kolei potocznie się określa "zamknięciem" dopływu.
Gramatyka kognitywna - Z internetu doczytałem się tylko tego, że jest to kontekstowanie owych metaforycznych wyrażeń, dla jaśniejszego wyrażenia myśli. Tak to już w życiu jest, że język pospolity niczym dzika natura czasami dookreśla metafory mocniej zawikłanymi lub co gorsze mylnymi słowami. Poza tym, w spontanicznej rozmowie na ulicy nie ma czasu na głębsze przemyślenia ( bo mowa tu o metaforze języka naturalnego).
Ja sam nie przepadam za błyskotliwymi metaforami, acz nie znaczy to, że lubię się męczyć nad jałową błazenadą mowy trawy. Lubię jak słowa skłaniają do zastanowienia i kolejno wydobycia etycznego podejścia rozmówcy, dalej jego sposobu "widzenia" świata nas otaczającego, aż na samym wierzchołku niczym delikatna porcelana chwieje się pojęcie i drży jak myśl ideowa.
Przepraszam, że odbiegłem od tematu lingwistyki kognitywnej. Sam wiem tyle co z neta, tu jednak nikt poza Tobą Tycial nie poruszył tego tematu. A pacz, właśnie dla tego się zalogowałem na forum, hie. Jednak samotne badanie wciąż aktualnie przyjemniejsze i pożyteczne.
Tycial, wiesz może i czy mógłbyś mi polecić jakąś lekturę na temat lingwistyki kognitywnej. Czytam tylko w j. polskim.
|
Wiesz, nie będę udawał głupka, też słyszałem o tych książkach, więc moje zapytanie mogło wydać się banalne. Dlatego spytam jeszcze, czy Ty Tical czytałeć którąś z nich, a jeśli tak to czy mógłbyś z pamięci, albo książki pod ręką podać kilka tytułów rozdziałów z ich spisów treści.
|